Κόκκινη Εκκλησία ή Παναγία Βελλάς / Βουργαρέλι Άρτας

Από τους παλαιότερους ναούς της περιοχής των Τζουμέρκων είναι αναμφίβολα η Κόκκινη Εκκλησιά στη θέση Παλαιοχώρι Βουργαρελίου, που χρονολογείται στα τέλη 13ου αι. Το όνομά της οφείλεται πιθανόν στο κόκκινο χρώμα των τούβλων, που διακοσμούν τους εξωτερικούς τοίχους του μνημείου, σχηματίζοντας ζώνες με μαίανδρους και οδοντωτές ταινίες.
Αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου, η εκκλησία είναι κτισμένη στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού. Οι τοιχογραφίες (σήμερα σώζονται λιγοστές) έγιναν σύμφωνα με επιγραφή το 1295/6. Αξιόλογη είναι η παράσταση στον ανατολικό τοίχο του νάρθηκα και εικονίζει τη Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα, πλαισιωμένη από δύο ζεύγη λαϊκών. Πρόκειται για τον Ιωάννη Τζιμισκή με τη σύζυγό του Άννα και τον «πρωτοστράτορα» Θεόδωρο Τζιμισκή και τη σύζυγό του Μαρία, με δαπάνη του οποίου έγιναν οι τοιχογραφίες. Από ερευνητές έχει αποδειχθεί ότι το ίδιο συνεργείο των μαστόρων, έκτισε λίγα χρόνια αργότερα και την εκκλησία του Αγίου Κλήμεντα στην Αχρίδα, που έχει τον ίδιο αρχιτεκτονικό τύπο και τον ίδιο περίπου εξωτερικό διάκοσμο.
Πηγή κειμένου - χάρτης :  http://epirustreasures.gr/?p=1918